Zołzy (adenitis equorum)

Konie podróżują po całym świecie, w ramach zawodów, wystaw i sprzedaży, co zwiększa ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych pomiędzy krajami. Ostatnio opracowano globalny system, który umożliwia genomowy nadzór nad S. equi subsp. equi – zbadano 670 izolatów z 19 krajów. Projekt badawczy podkreślił ogrom skali szerzenia się zakażeń S. equi subsp. equi na całym świecie oraz istotność bioasekuracji, badań diagnostycznych i szczepień w zapobieganiu rozprzestrzeniania się choroby. W badaniu zidentyfikowano 6 grup S. equi subsp. equi (grupy w badaniu BAPS). Stwierdzono, że w Europie dominuje grupa BAPS-2.⁴

Do tej samej grupy zaliczono izolaty z Argentyny, Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Wielkiej Brytanii, co stanowi jeden z przykładów globalnego rozprzestrzeniania się S. equi subsp. equi. 

• Wszystkie konie posiadają dwa worki powietrzne, które są uchyłkami trąbki słuchowej.
• W przebiegu zakażenia, S. equi subsp. equi trafia do worków powietrznych, a w około 10% przypadków zachorowań może tam pozostać, doprowadzając do przetrwałego zakażenia.^{5, 6}
• Nosiciele to klinicznie zdrowe zwierzęta, które są siewcami S. equi subsp. equi, więc mogą zarażać konie w swoim otoczeniu.

DIVA to skrót pochodzący od angielskiego wyrażenia Differentiate Infected from Vaccinated Animals, a więc oznacza możliwość rozróżnienia zwierząt zakażonych naturalnie od zwierząt szczepionych.

Od niedawna na rynku dostępna jest szczepionka przeciwko zołzom do podawania drogą domięśniową. Szczepionka nie zawiera żywych ani zabitych komórek bakteryjnych  S. equi subsp. equi. W skład wchodzi 8 ważnych białek wobec, których układ odpornościowy wykształca odpowiedź immunologiczną, zapewniając możliwie wysoki poziom ochrony.

Białka szczepionkowe różnią się od białek wykorzystywanych w badaniach diagnostycznych zwierząt podejrzanych o zakażenie S. equi subsp. equi. 

Konie, które otrzymały szczepionkę DIVA,  sprawdzane na okoliczność transportu, sprzedaży, udziału w wydarzeniach, uzyskają wynik ujemny w badaniu laboratoryjnym w kierunku zołzów, chyba, że w danym momencie będą zakażone S. equi subsp. equi. 

Zaleca się odstawienie koni z treningu na okres 2-3 dni po szczepieniu. Decyzja o odpoczynku zwierzęcia zależy często od tego, czy u konia wystąpi podwyższenie temperatury ciała lub inne reakcje po szczepieniu. Przejściowa gorączka jest dość powszechnym objawem po szczepieniu z uwagi na to, że jest to jeden z objawów pobudzenia układu odpornościowego.

Leczenie przypadków o ostrym przebiegu

Większość zakażonych koni nie wymaga leczenia i samoistnie wraca do zdrowia. Proces zdrowienia trwa stosunkowo długo, od 3 do 6 tygodni, jeśli nie dochodzi do żadnych powikłań.

Wdrożenie antybiotykoterapii (penicylina) we wczesnym etapie zakażenia może zapobiec powstaniu ropni.

Jednakże:

• Ropnie węzłów chłonnych powiększają się bardzo szybko, penetracja antybiotyku nie jest wystarczająca.
• Leczenie może być potrzebne przez kilka tygodni, a po jego zaprzestaniu istnieje szansa, że zakażenie ponownie się rozwinie, co ostatecznie znacznie wydłuża czas powrotu do zdrowia.
• Antybiotykooporność stale wzrasta (według jednego z ostatnio przeprowadzonych badań w Wielkiej Brytanii, dotyczy 12,5% izolatów).⁷
• Antybiotykoterapia może zaburzać procesy wynikające z odpowiedzi immunologicznej organizmu.⁸ 

Ciężkie przypadki wymagają doraźnego leczenia: antybiotyki, kortykosteroidy i/lub zabieg chirurgiczny (tracheostomia).

Leczenie nosicieli

• Fizyczne usunięcie chondroidów z worków powietrznych.
• Podanie benzylopenicyliny prokainowej do worków powietrznych.
• Uzasadnione może być również podawanie antybiotyku ogólnoustrojowo przez 2 tygodnie.
• Powtórzenie endoskopii i płukania worków powietrznych, aby potwierdzić skuteczność leczenia przetrwałego zakażenia.

1. Pusterla et al. Surveillance programme for important equine infectious respiratory pathogens in the USA. Vet Rec 2011;169:12. 

2. Defra quarterly disease surveillance reports. 

3. Boyle et al. Streptococcus equi infections in the horse: guidelines for treatment, control, and prevention of strangles – Revised Consensus statement. J Vet Intern Med 2018;32:633-647. 

4. Mitchell et al. Globetrotting strangles: the unbridled national and international transmission of Streptococcus equi between horses. Microb Genom 2021;7:1-14. 

5. Newton et al. Detection and treatment of asymptomatic carriers of Streptococcus equi following strangles outbreaks in the UK. Equine Infectious Diseases VIII: Proceedings of the Eighth International Conference, Dubai, March 1998 

6. Newton et al. Control of strangles outbreaks by isolation of guttural pouch carriers identified using PCR and culture of Streptococcus equi. Equine Vet J 2000; 32:515–526. 

7. Fonseca et al. Antibiotic resistance in bacteria associated with equine respiratory disease in the United Kingdom. Vet Rec 2020;187:189. 

8. Pringle et al. Influence of penicillin treatment of horses with strangles on seropositivity to streptococcus equi ssp. Equi – specific antibodies. J Vet Intern Med 2020;34:294-299.