Zapalenie ucha zewnętrznego (otitis externa) jest bardzo częstym rozpoznaniem w zakładach leczniczych dla małych zwierząt. W najnowszym badaniu, otitis lub zakażenie pasożytem usznym Otodectes cynotis było ostatecznym rozpoznaniem w 5% wszystkich konsultacji weterynaryjnych u psów i 2% wszystkich konsultacji weterynaryjnych u kotów1. Pomimo to, że zapalenie ucha zewnętrznego występuje bardzo często, może (jak wiele chorób skóry) być wymagającym i niekiedy frustrującym schorzeniem do leczenia. Aby osiągnąć sukces, często wymagane jest długotrwała terapia, trwająca nawet całe życie. W takich przypadkach niezbędna jest dobra komunikacja pomiędzy lekarzem i właścicielem, ciągła edukacja oraz osiągnięcie zrozumienia ze strony właściciela.
1. Hill, P.B. et al. Veterinary Record (2006); 158: 533-539
Etiologia zapalenia ucha zewnętrznego jest wieloczynnikowa i łączy zarówno pierwotne, jak i wtórne przyczyny zapalenia w różnych konfiguracjach, łącznie z czynnikami podtrzymującymi i predysponującymi do zapalenia. Ta klasyfikacja odzwierciedla najnowsze podejście dermatologów weterynaryjnych.
Skóra prawidłowego kanału słuchowego nie jest sterylna. W skład prawidłowej flory wchodzą głównie bakterie Gram dodatnie, ale ich ilość jest nieduża. Obecna jest również niewielka liczba drożdżaków. Te bakterie i drożdżaki nie wywołają otitis w prawidłowych uszach, z tego powodu nie są one czynnikami pierwotnymi. Jednakże zmiany w mikrośrodowisku ucha mogą skutkować przerostem mikroorganizmów komensalicznych lub przesunięciem w kierunku patogennych, niekomensalicznych bakterii Gram ujemnych. Jeśli tak się stanie, zakażenia bakteryjne i drożdżakowe mogą być przyczyną wtórną zapalenia ucha.
Przesunięcie w obrębie flory bakteryjnej w stronę bakterii Gram ujemnych, takich jak Pseudomonas, jest najczęściej związane z przewlekłym zapaleniem ucha zewnętrznego. Uniemożliwienie przejścia zapalenia ostrego w przewlekłe poprzez prawidłowe leczenie początkowe i postępowanie prewencyjne może pomóc w zapobiegnięciu rozwinięcia się zakażenia tą trudną do wyleczenia bakterią. Poniższa tabela przedstawia częstotliwość występowania różnych mikroorganizmów wyizolowanych z ponad 3.200 psich uszu dotkniętych otitis externa, ocenionych w 15 różnych badaniach klinicznych2. Gronkowce i Malassezia były najczęściej izolowanymi mikrobami. Bakterie Gram ujemne, takie jak Pseudomonas, były izolowane rzadziej.
Gronkowce |
51,6% |
Malassezia pachydermatis |
41,6% |
Paciorkowce |
15,1% |
Pseudomonas |
13,5% |
Proteus |
10,9% |
Bakterie z grupy coli |
8,8% |
2. Harvey, R.G.et al Ear Diseases of the Dog and Cat (2001); 37 Manson Publishing.
Rozpoznanie zapalenia ucha zewnętrznego może być postawione poprzez ocenę objawów, wykonanie ogólnego badania klinicznego oraz badanie otoskopowe. Idealnie, we wszystkich przypadkach powinno być wykonane również badanie cytologiczne i parazytologiczne, aby dobrać odpowiednią metodę terapii. Jeśli w badaniu cytologicznym zostaną zaobserwowane pałeczki, należy pobrać wydzielinę z ucha do wykonania posiewu i oceny antybiotykooporności.
Przypadki otitis mogą być sklasyfikowane jako ostre, podostre, przewlekłe oraz nawracające, w zależności od tego, jak długo były obecne objawy i jaka była wcześniejsza odpowiedź na leczenie.
Ostre |
Objawy kliniczne obecne przez ≤7 dni |
Podostre |
Objawy kliniczne obecne przez >7 dni ale mniej niż ≤30 dni |
Przewlekłe |
Objawy kliniczne obecne przez >30 dni |
Nawracające |
Choroba wyleczona po prawidłowej terapii ale regularnie nawraca |
Zwykle lekarz nie ma czasu na pełny wywiad dermatologiczny w trakcie 10-cio minutowej konsultacji, ale całe szczęście, że szczegółowa historia dermatologiczna jest najprawdopodobniej niepotrzebna na pierwszej lub drugiej wizycie pacjenta z zapaleniem ucha zewnętrznego o ostrym przebiegu. Jednakże jeśli otitis jest nawracające lub przewlekłe, wtedy niezbędny jest bardziej szczegółowy wywiad i dochodzenie. Takie przypadki mogą wymagać odesłania do kliniki referencyjnej bądź specjalisty.
Terapia objawowa otitis externa o ostrym przebiegu na pierwszej lub drugiej wizycie jest w gruncie rzeczy uzasadniona. Leczenie miejscowe, które może zostać zastosowane, obejmuje środki do czyszczenia i płukania uszu oraz leki douszne.
Niezależnie od zastosowanego leczenia miejscowego, bardzo ważne są badania kontrolne każdego przypadku, aby być pewnym, że kanał słuchowy jest czysty, oraz wykonywanie badania cytologicznego w celu oceny, czy zakażenie zostało wyleczone. Należy zawsze podkreślać właścicielowi to, że w wielu przypadkach, aby zapobiec nawrotom, należy przed długi czas kontynuować zabiegi profilaktyczne takie jak czyszczenie uszu.
U każdego psa lub kota, u którego wystąpił ostry epizod choroby uszu, może potencjalnie dojść do nawrotu lub przekształcenia choroby w fazę przewlekłą. W związku z tym niezbędna jest prawidłowa terapia w pierwszych epizodach, zalecanie badań kontrolnych i dobranie odpowiedniego postępowania prewencyjnego.
Nawigacja