- OIE Terrestial Manual (2021), Chapter 3.3.14: Newcastle disease.
- Miller P. J. and Koch G.: „Newcastle disease” In Diseases of Poultry, 14th ed.; John Wiley & Sons, Ames, Iowa USA, 2020; pp. 112–128.
- Swayne D.E. & King D.J. (2003). Avian influenza and Newcastle disease. J. Am. Vet. Med. Assoc., 222, 1534–1540
- Alexander D. J., Senne D. A. (2008). Newcastle disease, other avian paramyxoviruses, and pneumovirus infections. In Diseases of Poultry 12th ed, (2008); pp. 75–116.
Choroba Newcastle (ND)
Rzekomy pomór drobiu
Rzekomy pomór drobiu (ND) jest wysoce zakaźną chorobą drobiu powodowaną przez wysoce zjadliwe szczepy paramyksowirusa ptasiego typu 1 (APMV-1), znanego również jako wirus rzekomego pomoru drobiu (vNDV).1
Wirus ND może zakażać i wywołać objawy kliniczne u dzikich gatunków ptaków, utrudniając jego całkowite zwalczanie. Wirus stanowi ogromne zagrożenie ekonomiczne i negatywnie wpływa na dobrostan drobiu . APMV-1 występuje endemicznie na całym świecie i charakteryzuje się zmiennością w postaciach klinicznych. Wywołuje rzekomy pomór drobiu, nazywany inaczej pseudo dżumą.2
Wirusy z rodziny Paramyxoviridae są obecne na całym świecie, ale tylko bardzo zjadliwe (welogeniczne) szczepy APMV-1 wywołują ostrą postać choroby przebiegającą z wysoką śmiertelnością.
W warunkach terenowych objawy kliniczne często są niejednoznaczne, ale w zależności od patogenności danego szczepu vNDV, mogą obejmować: wysoką śmiertelność, depresję, objawy ze strony układu oddechowego i nerwowego oraz biegunkę. U kurcząt obserwuje się duszność, przejrzysty, śluzowy wypływ z otworów nosowych. Objawy ze strony układu nerwowego obejmują drżenia mięśni, skręt szyi i porażenie kończyn. Zazwyczaj wybuch choroby ma nagły, gwałtowny początek, średnio 5-6 dni, ale może się różnić w zależności od danego szczepu wirusa i warunków środowiskowych.2
Choroba Newcastle znajduje się na liście chorób podlegających obowiązkowi zgłaszania i zwalczania w krajach UE i OIE. Należy niezwłocznie zgłaszać do OIE wszystkie ogniska choroby. 1
Choroba ND na przestrzeni lat
Pierwsze oficjalnie stwierdzone wybuchy choroby ND zostały opisane na Jawie w Indonezji oraz w Newcastle upon Tyne w Anglii w 1926 roku. Wirus ND został wyizolowany od wielu różnych gatunków ptaków, a choroba jest uznawana za zoonozę (chorobę odzwierzęcą przenoszącą się na ludzi). U ludz dochodzi do rozwoju zapalenia spojówek i objawów grypopodobnych.3 Nie ma jednak dowodów na przenoszenie się choroby z człowieka na człowieka, ani żadnych poważnych objawów choroby ND zgłaszanych u ludzi.1
Wraz z rozwojem metod diagnostycznych, zmieniały się opisy czynnika zakaźnego. Wcześniejsze próby wyodrębnienia różnych szczepów wirusa ND opierały się na ich stopniu patogenności. Ustanowiono terminy „welogeniczny” (wysoce zjadliwy), „mezogeniczny” (umiarkowanie zjadliwy) i „lentogeniczny” (łagodny).4
Obecnie obowiązuje międzynarodowe porozumienie, zgodnie z którym oceny wirusa, w przypadku pierwszej izolacji ,dokonuje się przeprowadzając test indeksu patogenności wewnątrzmózgowej (ICPI). Jednak w warunkach rutynowego nadzoru, molekularna analiza chemiczna białek powierzchniowych wirusa lub jego materiału genetycznego, również umożliwia skuteczne opisanie wyizolowanego wirusa terenowego.1
Wirusy lentogeniczne są szeroko rozpowszechnione na cały świecie, ale to zjadliwe szczepy są głównym problemem na Bliskim Wschodzie, w Afryce i Azji. Wybuchy choroby występują również sporadycznie w innych częściach świata, głównie z powodu migracji ptaków egzotycznych, które są rezerwuarem wirusa ND.
Jak chronić stada przed chorobą ND?
Ze względu na zagrożenie sporadycznymi wybuchami choroby, szczepienie przeciwko chorobie ND jest obowiązkowe w wielu państwach członkowskich UE. Programy szczepień są często kontrolowane przez władze lokalne.
Od wielu lat żywe szczepionki są opłacalną podstawą dłuższej ochrony stad przed rzekomym pomorem drobiu. W szczepionkach, stosowanych w Unii Europejskiej, wykorzystuje się tylko szczep lentogeniczny APMV-1, a do popularnych szczepów szczepionkowych należą: Hitchner B1, LaSota lub VG/GA. Po podaniu szczepionki komórki układu odpornościowego ptaka produkują przeciwciała przeciwko wirusowi.
Szczepionki zawierające żywe wirusy mają tę zaletę, że można je stosować masowo, na przykład w wodzie do picia lub w postaci aerozolu. Umożliwia to szczepienie dużych stad ptaków w stosunkowo krótkim czasie. Wadą żywych szczepionek przeciwko chorobie ND może być fakt, że wirus musi być żywy w momencie podawania szczepionki zwierzęciu. Niewłaściwe postępowanie i warunki, takie jak wysoka temperatura, niebuforowana woda, pozostałości chemikaliów lub przeciwciała matczyne, mogą spowodować inaktywację wirusa.2
Co więcej, pisklęta są zakażane żywym czynnikiem zakaźnym, więc wybór szczepionki o niskim ICPI może zapobiec reakcjom poszczepiennym.
Piśmiennictwo add