-
Equine Endocrinology Group. Recommendations for the diagnosis and treatment of pituitary pars intermedia dysfunction (PPID). July 2020. Available at: https://sites.tufts.edu/equineendogroup/ (accessed March 2022).
-
Ireland and McGowan, et al. Vet J. 2018;235:22–33.
-
McGowan TW, et al. Equine Vet J. 2013;45(1):74–79. 4. McFarlane D.
-
Durham AE, et al. Equine Vet Educ. 2014;26(4):216–223.
-
Carmalt JL, et al. Can J Vet Res. 2017;81:261–269.
PPID (daw. choroba Cushinga) u koni
Co to jest PPID?
Choroba występująca głównie u starszych koni i kuców.
Choroba Cushinga koni, obecnie nazywana PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction – dysfunkcja części pośredniej przysadki mózgowej), to choroba, która występuje głównie u starszych koni i kuców. PPID występuje u około 20–25% koni w wieku 15 lat i starszych, ale może też rozwijać się u młodszych koni2,3.
Zaburzenie równowagi hormonalnej
Przysadka mózgowa znajduje się u podstawy mózgu i wytwarza hormony, takie jak ACTH, w odpowiedzi na sygnały pochodzące z mózgu.
W PPID dochodzi do uszkodzenia normalnych mechanizmów kontrolujących produkcję hormonów przez przysadkę mózgową. Dochodzi do nadprodukcji hormonów (ACTH) z przysadki mózgowej. Nadmierna produkcja hormonów wpływa na cały organizm konia.
Jakie są objawy PPID?
U konia cierpiącego na PPID może występować wiele objawów klinicznych. Wczesne objawy kliniczne PPID można często przeoczyć lub początkowo przypisać je postępującemu wiekowi.
Wczesne objawy to:
- Powiększony, obwisły brzuch i załamanie linii grzbietu, co wynika z atrofii mięśni.
- Nieprawidłowe rozłożenie tkanki tłuszczowej (uwypuklenie dołów nadoczodołowych).
W miarę postępu choroby pojawiają się inne objawy:
- Sierść staje się długa i kędzierzawa.
- Opóźnione lub niekompletne zrzucanie zimowej sierści.
Bardziej dotkliwym objawem klinicznym jest podatność na infekcje (w tym zakażenia pasożytnicze). Najbardziej niepokojącym objawem klinicznym PPID jest ochwat, w związku z czym kopyta powinny być regularnie kontrolowane przez podkuwacza.
Inne objawy to między innymi:
Zaburzona potliwość
Nadmierne pragnienie i wielomocz
Ospałość
Zaburzenia płodności
Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów (bez stwierdzenia wyraźnego powodu), skonsultuj się z lekarzem weterynarii.
Jak diagnozuje się PPID?
PPID rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych i badań diagnostycznych1.
Testem najczęściej stosowanym w diagnostyce PPID jest badanie krwi pod kątem poziomu hormonu ACTH. Wartości referencyjne różnią się w zależności od pory roku, dlatego lekarze weterynarii korzystają z innych wartości do interpretacji wyników w zależności od pory wykonywania takiego badania. Jeśli wynik nie jest w pełni jednoznaczny, test należy powtórzyć lub – w przypadku niektórych koni – poprosić lekarza weterynarii o wykonanie dodatkowych badań, takich jak test stymulacji TRH.
W niektórych przypadkach do prawidłowego rozpoznania wystarczą same objawy kliniczne, na przykład pojawienie się długiej, kręconej sierści. Wczesne rozpoznanie i leczenie PPID ma zasadnicze znaczenie dla poprawy jakości życia koni i zapobiegania chorobom towarzyszącym w przebiegu PPID, takim jak nawracające zakażenia i ochwat1,4,5.
Leczenie PPID
PPID to dożywotnia choroba, która wymaga ciągłego, codziennego podawania leków, zwykle pergolidu w postaci doustnej, oraz działań wspomagających leczenie.5
Leki
Każdy koń jest wyjątkowy. Dawka pergolidu idealna dla jednego konia może zupełnie inaczej działać w przypadku innego konia. Aby uzyskać optymalną odpowiedź na leczenie, dawkę pergolidu należy dostosować na podstawie wielkości i indywidualnej wrażliwości konia. Zaleca się regularne kontrolowanie optymalnego dawkowania (co 4–6 tygodni do momentu ustabilizowania lub poprawy stanu pacjenta), aby uzyskać możliwie najlepsze wyniki leczenia przy minimalnym ryzyku rozwinięcia się działaniach niepożądanych.1,4
Opieka wspomagająca
Oprócz leków, w zależności od objawów obserwowanych u konia, należy mu zapewnić następującą opiekę:
- Aby zapewnić komfort i odpowiednie nawilżenie skóry, sierść powinna być krótka przez cały rok. Przy niższych temperaturach należy pamiętać o derce.
- Ze względu na podwyższony poziom kortyzolu, koń może mieć osłabiony układ odpornościowy i być bardziej podatny na zakażenia. Dlatego ważne są regularne kontrole stomatologiczne, szczepienia i odrobaczanie.
- Rutynowe wizyty podkuwacza pomogą w rozpoznaniu ochwatu.
- Zapewnienie koniowi paszy wysokiej jakości i regularne kontrolowanie masy ciała.
- Natychmiastowa pomoc medyczna, np. środki przeciwbólowe i pielęgnacja kopyt, jest konieczna w razie wystąpienia ochwatu.
Referencje add