Zakaźne zapalenie oskrzeli ptaków (IB)

Zakaźne zapalenie oskrzeli:

Zakaźne zapalenie oskrzeli (IB) jest wysoce zakaźną chorobą, która powszechnie występuje niemal na 100% obszarów kuli ziemskiej. U ptaków w okresie wzrostu obserwuje się głównie ostre objawy ze strony układu oddechowego. Z kolei u młodych niosek dochodzi do znacznego spadku nieśności, deformacji i wad skorupki jaj. Niektóre szczepy wirusa IB (IBV) są nefropatogenne, powodują ostre zapalenie nerek, kamicę moczową i upadki, zwłaszcza u młodych ptaków.^1,2

Zobacz powiązane produkty

Straty ekonomiczne, które ponosi hodowca, mogą wynikać z:

Choroby układu oddechowego
Uszkodzenia nerek
Wysokiej śmiertelności
Niższych przyrostów lub obniżonej produkcji jaj
Obniżonej jakości jaj
Fałszywych niosek

Jak na przestrzeni lat rozwinął się wirus IB (IBV)?

Wirus IBV został po raz pierwszy zidentyfikowany w 1931 r. w USA jako czynnik chorób układu oddechowego, który powoduje zakażenia głównie u młodych piskląt.³ IBV jest czynnikiem wywołującym chorobę o ogromnym znaczeniu ekonomicznym we współczesnej produkcji drobiu.⁴

Do potencjalnych nosicieli wirusa zalicza się kilka gatunków ptaków, ale głównymi gatunkiem wrażliwym na zakażenie są kury.²

Koronawirusy, należace do wirusów RNA, znane są z wysokiego tempa mutacji w połączeniu z krótkim czasem replikacji.⁵ Sprawia to, że IBV ma tendencję do szybkiego tworzenia nowych szczepów, co również utrudnia zwalczanie i kontrolowanie wirusa. NIezwykła zmienność wirusa wynikająca m.in. z krążenia wirusa w populacji kur (ulega kolenym zmianom genetycznym, modelowanym przez układ odpornościowy gospodarza), skutkuje ciągłym pojawianiem się nowych wariantów.⁶

Serotypy

W celu rozróżnienia wariantów genetycznych IBV, wprowadzono serotypowanie materiału gentycznego wirusa. Najczęściej występujące serotypy w Europie:

D388 (wariant QX)
UK 793B; CR88
typ Mass (np. H120)
wariant włoski (Italian-02)

W 2016 roku zaproponowano nowszy, bardziej precyzyjny system klasyfikacji i od tego czasu jest on stosowany przez epidemiologów. Opiera się na metodach filogenetycznych, opisujących zależności między różnymi szczepami, mających na celu ustalenie standardowej nomenklatury, którą można zastosować w praktyce do identyfikacji nowych wariantów genetycznych.⁷

Odmiana wirusa IB podobna do QX (GI-19) została określona jako serotyp IBV stanowiący największe wyzwanie w Europie, a zaraz po nim zakfalifikowano szczep 793B (GI-13) i pozostałe szczepy (GI-1 i GI-21).^7,8

Jak chronić stada przed IB?

Już od dłuższego czasu szczepionki żywe są opłacalnym rozwiązaniem chroniącym stada przed IB.

W skali globalnej, częstość występowania różnych serotypów IBV jest różna w zależności od kontynentu i regionu.⁷ Zmienność IBV wymaga stałego monitorowania pod kątem pojawiania się nowych wariantów terenowych. W większość krajów dostępne są zarejestrowane szczepionki przeciwko kilku serotypom, zgodnie z lokalną sytuacją epizootyczną i potrzebami.¹

Szczepienia zapewniają miejscową odporność w drogach oddechowych. Zwykle szczepienia zapewniają najsilniejszą ochronę przed swoistym serotypem (homologiem), ale odpowiednio dobrane kombinacje szczepionek, zawierających różne serotypy, mogą skutkować szerszą ochroną przed innymi szczepami terenowymi.⁹

Dobre praktyki weterynaryjne, w tym diagnostyka, identyfikowanie i nadzór, są niezbędne do badania i właściwej analizy serotypów IBV krążących lokalnie. Zapewnia to cenną wiedzę, niezbędną do odpowiedniego wyboru programów szczepień, aby zagwarantować optymalną ochronę przed tą chorobą. W ramach programu zapobiegania IB, należy wziąć pod uwagę dobre praktyki hodowlane, zarządzanie i kontrolę chorób immunosupresyjnych.³

Piśmiennictwo

OIE Terrestial Manual (2018), Chapter 3.3.2. – Avian Infectious Bronchitis
Jackwood, M.W.; deWit, J.J.: “Infectious bronchitis.” In Diseases of Poultry, 13th ed.; Blackwell Publishing: Ames, IA, USA, 2013; pp. 139–160.
R. A. Gallardo: “Infectious bronchitis virus variants in chickens: evolution, surveillance, control and prevention.” Austral J Vet Sci 53, 55-62 (2021)
Domingo, E.; Holland, J.J. “Rna virus mutations and fitness for survival.” Annu. Rev. Microbiol. (1997), 51, 151–178.
M. Legnardi, et al.: “Infectious Bronchitis Virus Evolution, Diagnosis and Control.” Sci. (2020), 7, 79; R.
F. Bande et al.: “Global distributions and strain diversity of avian infectious bronchitis virus: a review.” Animal Health Research Reviews 18(1); 70–83 (2017)
De Wit J.J.,et al.(2013). The required sample size in vaccination-challenge experiments with infectious bronchitis virus, a meta-analysis. Avian Pathol, 42, 9–16.
Valastro V, Holmes EC, Britton P, Fusaro A, Jackwood MW, Cattoli G, Monne I. S1 gene-based phylogeny of infectious bronchitis virus: An attempt to harmonize virus classification. Infect Genet Evol. 2016 Apr;39:349-364.
F. Bande et al.: “Global distributions and strain diversity of avian infectious bronchitis virus: a review.” Animal Health Research Reviews 18(1); 70–83 (2017)

Zakaźne zapalenie oskrzeli ptaków (IB)